Kunstboek 1

Jazeker, alweer een nieuwe rubriek. Deze zal gaan over boeken waarin op de een of andere manier schilderkunst aan bod komt. Dat kan zijdelings zijn bv. in een roman of rechtstreeks bv. in een monografie over een schilder. De eerste categorie is eigenlijk het leukst en daarom begin ik direct met een dergelijk geval. Het betreft het boek On Beauty van Zadie Smith. De schrijfster is u wellicht bekend, ze schreef ook het uitstekende White Teeth. On Beauty is een prachtig vertelde familiesoap en raakt aan massa's hedendaagse thema's zoals racisme, armoede, ontrouw. Het is nochtans een erg komisch boek. Maar het gaat wel degelijk ook over schoonheid. Over de lelijkheid van schoonheid en over het schone in het lelijke. Over hoe verleidelijk uiterlijke schoonheid is en welke ravages het kan aanrichten. In het boek komen twee rivaliserende professoren kunstgeschiedenis voor die beiden het werk van Rembrandt bestuderen. Hoewel dat in het boek niet zo opvalt, blijkt het bij nader inzien een metafoor te zijn voor het subjectief karakter van schoonheid. Rembrandt hield zich niet aan de geldende normen over schoonheid, dit in tegenstelling tot bv. zijn tijdgenoot Rubens. Het is uiteindelijk zelfs Rembrandt's ondergang geworden, de schilder is arm en eenzaam gestorven. Tegenwoordig zien we wel de schoonheid in van het licht-donker contrast in zijn werk of van zijn erg menselijke portretten, maar in zijn tijd vond men dat gewoon niet mooi. Of hoe relatief schoonheid wel is. In het dankwoord van On Beauty wordt verwezen naar Rembrandt's Eyes, een boek dat Smith voor het eerst serieus naar schilderijen zou hebben leren kijken. Hilarisch is ook de passage waarin één van de kunstproffen een totaal hermetische uitleg geeft over een schilderij van Rembrandt. Helaas nog steeds geen uitgestorven praktijk in de kunstkritiek!

Beeldenstorm

Toen we eind november met de academie naar de Quadriennale van Dusseldorf zijn geweest ben ik zo oneerbiedig geweest om schilderkunst boven beeldhouwkunst te plaatsen. Concreet ging ik liever naar Francis Bacon en Caravaggio kijken dan Munoz een bezoekje te gunnen. Die had in K21 een tentoonstelling waar nochtans met veel lof werd overgesproken. Zoveel lof dat ik later spijt kreeg en met een paar kunstvrienden dan toch een kijkje ben gaan nemen. En ik moet het toegeven: Munoz zijn werk is werkelijk zeer goed. Tof is vooral dat het meestal beeldengroepen zijn i.p.v. individuele sculpturen. Zoals de titel van de expo "Rooms Of My Mind" al aangaf bezette hij met één werk dikwijls zelfs een ganse zaal. Het meest indrukwekkende voorbeeld daarvan was een opstelling van naar het schijnt 100 beelden (ik heb ze niet geteld). Elk beeld stelde een guitig lachende Chinees voor, uitgevoerd in polyester en in diverse gradaties van grijs geschilderd. De grijze massa? De beelden waren in groepjes geplaatst en hun houding en de stand van hun handen was zodanig dat ze luchtig met elkaar leken te converseren. Heel plezant. Er was ook een beeldengroep met twee kleine figuurtjes die d.m.v. een bijbehorende soundtrack echt met elkaar leken te praten. In een andere opstelling bewoog één van de figuren zelfs zijn mond, dit keer echter zonder geluid. Een paar van Munoz zijn kamers kreeg een vloerbedekking met daarop een desorienterend 3D-patroon. Vlak, maar toch sculpturaal. Elders in het gebouw waren ook tekeningen van de meester te zien. Maar die heb ik niet bekeken, ik was teveel opgeslorpt door een hoorspel van Munoz. Dat heette "Building For Music" en bestond uit een tekst over concertgebouwen die speciaal voor het werk van één componist zouden zijn gemaakt (!), voorgelezen door Munoz met prachtige begeleidende muziek van een zekere Alberto Iglesias. Enfin, allemaal heel erg de moeite om terug voor naar Dusseldorf te gaan. Maar het was nog niet gedaan. Na de lunch hebben we de vaste collectie internationale hedendaagse kunst nog eens eer aangedaan. En ook die is een aanrader. Ik onthoud een mooi animatiefilmpje van William Kentridge, de "TV Garden" van Nam June Paik, nogal wat lichtbakken van Jeff Wall, prachtige sculpturen van Thomas Schütte... 's Avonds bij het terugrijden probeerde een storm ons nog van de weg te blazen, maar zonder resultaat.

Crowdpainting

In de krant stond deze week een bericht over The One Million Masterpiece, zogezegd ’s werelds grootste digitaal schilderij. Vraag is natuurlijk of je een lappendeken van 1 miljoen individuele werkjes een schilderij kan noemen. Als een museum al zijn werken in één lijst zou samenvoegen, zouden we toch ook niet meer van een schilderij spreken. Bovendien is “no artistic ability required”, dus de kwaliteit van het resultaat is niet bijzonder hoog. Oké, het is voor een wereldrecord en voor een goed doel, maar toch. Het blijft een ongeoorloofde exploitatie van de format “schilderij”. Geef mij dan maar andere voorbeelden van artistieke “crowdsourcing”, zoals daar zijn: Swarmsketch, The Sheepmarket, Learning To Love You More. In Swarmsketch worden pogingen ondernomen om gezamenlijk een tekening te maken rond een opgegeven onderwerp (bv. Hungry Girl, Che Guevara, Man On Fire). Het resultaat heeft veel van een kindertekening, maar is echt wel tezamen gemaakt: per bezoek kan je namelijk maar 1 lijn toevoegen die altijd nog door anderen kan worden weggestemd. De aanpak op The Sheepmarket lijkt op die van The One Million Masterpiece maar het onderwerp ligt vast en ook de vorm is beperkt. Iedereen moet nl. een schaap tekenen bekeken vanaf de linkerkant. Zo is er meer samenhang: alle schapen kijken in dezelfde richting en vormen zo een mooie kudde. Bij Learning To Love You More worden volgens de beste tradities van de conceptuele kunst verzamelingen aangelegd, bv. van foto’s genomen onder een bed of van schilderijen met enkel schaduwen. De opdrachten zijn redelijk gedetailleerd, kwestie van vergelijkbare resultaten te bekomen. Die kunnen gepost worden naar de website waarna curatoren er selecties uit maken om tentoon te stellen. Ook veel leuker dan The One Million Masterpiece, hoewel niet bijster veel artistieker, is het zgn. Photoshop Tennis. Dat is eigenlijk meer een spel, waarbij de spelers vertrekkend van één foto telkens een beeldmanipulatie uitvoeren. Geeft toch soms leuke resultaten. Enfin, het blijft volgens mij nog wachten op het eerste echt geslaagde kunstwerk gemaakt door de “crowd”. Echte kunstenaars werken al langer samen met betere resultaten, denken we bv. maar aan Rubens en Brueghel. Een vorm van “incrowdsoourcing”?

Kunst In Huis 1

Het kopen van kunst is niet echt iets voor mijn portemonnee. Een schilderij kost al gauw 1000 Euro, hoogstens grafiek valt binnen mijn budget. Geen probleem echter, voor arme luizen zoals ik is er Kunst in Huis. Dat is een soort kunstbibliotheek waarbij je kunstwerken kan uitlenen. Je mag ze wel maar 6 maand houden, dan moeten ze onherroepelijk terug. Het gaat steeds om werk van Belgische kunstenaars, zowel bekende als minder bekende namen. De prijs is zeer democratisch, je betaalt amper 5 Euro voor een abonnement. Daarvoor mag je 1 werk meenemen met een waarde groter dan 1000 Euro of meerdere werken als de gezamenlijke waarde onder de 1000 Euro blijft. Ik ben ooit met 1 abonnement begonnen, maar al snel werd dat 1,5 abonnement (gedeeld met een huisgenoot) en nu heb ik er 2. Ondertussen ben ik al meer dan 10 jaar bij Kunst in Huis, toen ze hun 10-jarig bestaan vierden mocht ik bij de feestelijkheden zelfs opdraven als goede klant (daarover later misschien meer). In deze rubriek zou ik telkens willen laten zien wat ik uitgeleend heb. Dat zal niet altijd even spectaculair zijn, zoals bij de bibliotheek zijn de beste werken dikwijls weg. Dit keer heb ik toch twee heel mooie schilderijen kunnen bemachtigen, eentje van Christophe Malfliet (zie foto) en eentje van Stefan Annerel (klik hier voor een foto). Het werk van Malfliet heb ik pas onlangs leren kennen (zie een voorgaand bericht). Het is figuratief en zeer kleurrijk. Hij gebruikt beelden uit ons collectief geheugen waar hij dan iets artistiek mee doet. Het resultaat is in ieder geval decoratiever dan het origineel. Een beetje oppervlakkig allemaal misschien, maar toch plezant om dagdagelijks aan de muur te hebben. Van Annerel had ik nog nooit gehoord, ik heb er een groot abstract schilderij van meegenomen dat heel mooi staat boven onze sofa. Een veel traditioneler werk, het gaat volgens mij over niet veel meer dan kleur en verf. Ik ben heel tevreden met deze twee schilderijen, de volgende keer zal het wellicht lastiger zijn om te kiezen. Maar dat is pas binnen 6 maand, dus nog tijd genoeg.

Verblijfkunst

Door de verhuis vergeet ik bijna verslag uit te brengen over de expo Kunstverblijf. Die liep van 8 tot 10 december om het nieuwe huis van Chris Hoerée in Leuven op te warmen. Dat is zeker gelukt, op de vernissage vrijdag maar vooral op het feest zaterdag was veel volk. Vooral het werk van Sabine De Schutter had succes, ze heeft er zelfs één verkocht. Maar ook de bootjes van Peter Hautekiet, de schilderijen van Jorge Mendes, de tekeningen en aquarellen van Chris zelf en de grafiek van Hilde Vercruysse werden gesmaakt. Een aantal foto's vind je hier. Zelf had ik de kinderkamer beplakt met levensgrote prints. Het waren in feite digitaal uitvergrote collages, samengesteld uit fragmenten van mijn schilderijen (vergelijk bv. bijgaande foto met dit schilderij). Sommige van die schilderijen hingen er ook, plus digitaal werk dat ik al eerder eens heb getoond. Ik weet nooit goed wat ik van de reacties op mijn werk moet denken. Eigenlijk hoor ik altijd hetzelfde, namelijk dat ik een karakteristieke stijl heb. Sommigen zien de humor in mijn werk, maar ik denk dat de meeste mensen het een beetje verontrustend vinden. Dat hoef ik mij niet aan te trekken natuurlijk, zoals een vriendin ooit eens zei: je maakt nu eenmaal wat je maakt. Dankzij Chris heeft nu toch maar weer een paar 100 mensen mijn werk gezien. En voor de rest hebben we samen weer veel plezier gehad.

Chez Léon

Door onze verhuis naar Anderlecht was het noodgedwongen even stil op deze blog. Maar nu 2007 is begonnen zijn we terug in de lucht, hoewel ik dit bericht voorlopig nog aan de keukentafel moet schrijven. In een virtuele wereld merk je daar gelukkig niets van en dus kan ik als vanouds mijn passie voor voor schilderkunst met jullie delen. Het was nog net vorig jaar toen Jessie en ik de expo over Léon Spilliaert in het KMSK hebben bezocht. Er is 10 jaar aan deze tentoonstelling gewerkt en dat is er aan te merken. Een aantal jaar geleden aan de kust was er al een expo over zijn werk, maar nu blijkt hoe onvolledig die wel was. Hier wordt werkelijk elke stap in zijn oeuvre belicht, zo wist ik bijvoorbeeld niet dat hij op het eind van zijn leven bomen tekende. Voor het eerst heb ik ook verstaan hoe Spilliaert te werk gaat. Er wordt virtueel door zijn schetsboeken gebladerd en de oortelefoon legt omstandig uit welke materialen hij gebruikt. Dat blijkt vooral Chinese inkt te zijn, die hij verwerkt zoals aquarel en combineert met kleurpotlood en pastelkrijt. Daarmee maakt hij die donkere zelfportretten in burgerlijke interieurs of die melancholische zeezichten bij nacht. Eigenlijk zijn het tekeningen, met een mooi uitgepuurde art-nouveau belijning. Hij heeft zich ooit wel eens aan schilderen gewaagd, maar de paar olieverfschilderijen die op de expo hangen getuigen dat dit niet echt een groot succes was. Nu pas heb ik ook door dat er wat symbolisme en wat expressionisme en nog wat stijlen uit de tijd van toen in zijn werk zitten, iets dat mij vroeger nooit is opgevallen. Daarna zijn we nog in de nieuwe cafetaria van het KMSK geweest, de taarten en de promotiefilm zijn aanraders, voor de haute-cuisine sandwiches kwamen we te laat.