Kunstboek 1

Jazeker, alweer een nieuwe rubriek. Deze zal gaan over boeken waarin op de een of andere manier schilderkunst aan bod komt. Dat kan zijdelings zijn bv. in een roman of rechtstreeks bv. in een monografie over een schilder. De eerste categorie is eigenlijk het leukst en daarom begin ik direct met een dergelijk geval. Het betreft het boek On Beauty van Zadie Smith. De schrijfster is u wellicht bekend, ze schreef ook het uitstekende White Teeth. On Beauty is een prachtig vertelde familiesoap en raakt aan massa's hedendaagse thema's zoals racisme, armoede, ontrouw. Het is nochtans een erg komisch boek. Maar het gaat wel degelijk ook over schoonheid. Over de lelijkheid van schoonheid en over het schone in het lelijke. Over hoe verleidelijk uiterlijke schoonheid is en welke ravages het kan aanrichten. In het boek komen twee rivaliserende professoren kunstgeschiedenis voor die beiden het werk van Rembrandt bestuderen. Hoewel dat in het boek niet zo opvalt, blijkt het bij nader inzien een metafoor te zijn voor het subjectief karakter van schoonheid. Rembrandt hield zich niet aan de geldende normen over schoonheid, dit in tegenstelling tot bv. zijn tijdgenoot Rubens. Het is uiteindelijk zelfs Rembrandt's ondergang geworden, de schilder is arm en eenzaam gestorven. Tegenwoordig zien we wel de schoonheid in van het licht-donker contrast in zijn werk of van zijn erg menselijke portretten, maar in zijn tijd vond men dat gewoon niet mooi. Of hoe relatief schoonheid wel is. In het dankwoord van On Beauty wordt verwezen naar Rembrandt's Eyes, een boek dat Smith voor het eerst serieus naar schilderijen zou hebben leren kijken. Hilarisch is ook de passage waarin één van de kunstproffen een totaal hermetische uitleg geeft over een schilderij van Rembrandt. Helaas nog steeds geen uitgestorven praktijk in de kunstkritiek!