Recordkunst

Als je tegenwoordig de krant leest lijkt het wel of er elke dag een recordbedrag wordt neergeteld voor een schilderij. Het laatste bericht ging over "Portret van Adele Bloch-Bauer" van Gustav Klimt waar iemand 135 miljoen dollar voor over had. Daardoor verwerft het de status van "duurste schilderij ooit", ten nadele van een werk van Van Gogh dat ooit "slechts" 117 miljoen haalde (bedrag aangepast aan inflatie). In de top-10 van de duurste schilderijen is vooral moderne kunst te vinden (Van Gogh, Picasso), er is amper 1 oud werk bij (van Rubens). Maar binnen een paar jaar staat ongetwijfeld een hedendaags schilderij aan de top. Dat is toch de conclusie als je regelmatig de lijst met verkooprecords bekijkt. In de categorie boven 1 miljoen dollar zien we namen als David Hockney, Damien Hirst, Andreas Gursky en Peter Doig. Onder het miljoen maar toch nog verkocht voor een bedrag met 6 cijfers zitten werken van Raymond Pettibon, Neo Rauch en Dirk Skreber. Veel Aziatische schilders ook. Onze eigen Luc Tuymans ging vorig jaar al boven het miljoen euro en een werk van Michael Borremans wisselde in februari voor bijna 200.000 Euro van eigenaar. Gelukkig is niet alles te koop en hangen de potentieel duurste schilderijen in onze musea. Iemand berekende ooit dat de Mona Lisa meer dan 500 miljoen dollar waard is, lekker onbetaalbaar dus.

Eigen werk 1

Tijd om het eens over mijn eigen werk te hebben. Bij het schilderen ligt de nadruk voor mij momenteel niet op de zinnelijke worsteling met verf en doek, maar op het doorgronden van wat ik zie. Ik vertrek van foto’s en wordt gedwongen om uren te kijken naar wat er op deze foto’s staat. Dat blijkt meer te zijn dan wat je in een oogopslag ziet, en toch is de geschilderde weergave niet veel anders dan die eerste impresssie. Eigenlijk ben ik als het schilderij af is daardoor nog nergens. De combinatie van de nageschilderde objecten levert soms een interessant surrealistisch beeld op, maar even vaak ook niet. Ik schilder mijzelf in problemen, want voor compositie, diepte etc. is het dan meestal al te laat. Om dat op te lossen heb ik de hulp van de computer ingeroepen. Ik neem foto’s van de onafgewerkte schilderijen, scan ze in, knip de objecten die er op staan digitaal uit of neem digitale stalen van de textuur. Daarna creëer ik scenes door de objecten in een 3 dimensionele ruimte te plaatsen, ik maak a.h.w. een digitale kijkdoos. In die doos neem ik dan digitale foto’s. In feite zijn dat mijn schilderijen. Compositieproblemen los ik op door de objecten in de doos of de camera te verplaatsen. Ik kan naar believen de kleuren en de belichting manipuleren. En zo voel ik mij op de computer soms meer schilder dan wanneer ik schilder. “It’s all in the mind”!

Een hondenstiel

Het beroep van artiest is een hondenstiel, dat weet iedereen. Maar dat sommige trouwe viervoeters deze job ook daadwerkelijk uitoefenen, is minder bekend. Zo kreeg ik dit weekend in de Bozar in Brussel een film te zien die door een hond werd gemaakt. Het dier, de 4 jaar oude Terriër Stanley, hoste een tijd rond met een camera op het hoofd en er wordt een selectie getoond uit de verkregen beelden. Het standpunt is laag bij de grond en er komen dus nogal wat paaltjes en bomen in beeld, maar er is ook een confrontatie met een ander dier (een stekelvarken) en een hartverscheurende scène wanneer de hond even in de auto alleen wordt gelaten. Het mooiste is wel hoe de over het algemeen uitgelaten stemming van het beest zich vertaalt in een dartele cameravoering, mooi begeleid door pianomuziek. Nog niet zo lang gelden was er ook een tentoonstelling van het werk van Tillie Cheddar, in galerij Hoet. Deze 6-jarige Jack Russel uit New York maakt olieverfschilderijen. Hij doet dat met behulp van een soort carbonpapier, kwestie van zijn poten niet vuil te maken. Op een stuk karton wordt verf aangebracht, daarop wordt een blad vastgemaakt en het geheel wordt ondersteboven op de grond gelegd. De hond stapt op het karton, krast erover met zijn poten, bijt erin en laat zo verfsporen na op het papier. Abstract expressionisme is het te verwachten resultaat. Nog meer hondenuitbuiting komt binnenkort trouwens aan bod op de expo ZOO in het European Cenre for Contemporary Art in Brussel.

Kunstpraat 2

In het kader van een publicatie van het FotoMuseum heeft men het in HART van 1/6 over "de plek aan de muur waar een beroemd schilderij had gehangen". Je zal het maar voorhebben, als muur, dat je de Mona Lisa mocht torsen. En dat die dan ineens weer ergens anders wordt gehangen, zoals ooit gebeurde in het Louvre. Muren hebben oren, maar als ze ook konden praten! In hetzelfde nummer van HART ook volgende uitspraak van Marc Ruyters: "Het werk van Raveel is essentieel om de toekomst te begrijpen", naar aanleiding van zijn boek "Roger Raveel en de nieuwe visie". Dat heeft de toekomst van de Belgische schilderkunst, in de persoon van Michael Borremans, goed begrepen. In een recente uitzending van het VRT nieuws bekende hij een groot bewonderaar van Raveel te zijn. Ik denk dat ik dat boek maar eens ga kopen.

Cat scan

Een schilder moet nogal wat doen om de individele expressie van zijn diepste emotie met de kijker te delen. Men is het er algemeen over eens dat zoiets met muziek veel makkelijker gaat. Abstracte kunst komt er soms dichtbij maar zeker bij figuratieve kunst wil er wel al eens wat expressie en emotie sneuvelen in het productieproces. Zou het daarom niet interessant zijn als we de beelden in onze kop direct konden aftappen en naar de printer sturen? Een rechtstreekse blik in ons hoofd, zonder verf en doek. Wel, het kan eigenlijk nu al. Een zekere Dr. Yang Dan van de universiteit van Berkeley is erin geslaagd een beeld uit het brein van een kat te halen. Wat we zien is een eerste interpretatie van de werkelijkheid, de prikkels op het netvlies omgezet in een beeld. Het beeld is wazig, maar fascinerend is dat sommige stukken duidelijker zijn dan andere. Zo focust de kat bij het zien van een gezicht duidelijk op de ogen en op de neus. De kat schildert in haar hoofd a.h.w. haar eigen interpretatie van de werkelijkheid. Een volgende stap is dat er ook droombeelden worden afgetapt, surrealisme rechtstreeks uit ons brein. Probeer het u in te denken!