Kunstfilm 1

Voor mijn Valentijn heb ik een avondje film cadeau gekregen. We zijn gaan kijken naar Inland Empire, de nieuwste van David Lynch. Een ervaring, zoals al zijn films. Drie uur pure filmtaal, maar dan zonder plot. Er wordt geacteerd, zoveel is duidelijk. Daarbij komt vooral Laura Dern in beeld: met een angstige blik, met betraande ogen, met een stem vol waanzin, breekbaar op hoge hakken etc. Alles wordt vakkundig in beeld gebracht, min of meer zoals Hollywood het voorschrijft. Het lijkt ook echt over cinema te gaan: iemand krijgt een hoofdrol, er worden scènes ingeblikt, er is een amoureuze verwikkeling tussen acteurs. Maar alles bijeen kom je als toeschouwer toch vooral in een kwade droom terecht. En dan nog niet eens omdat er personen in konijnenpak in de film rondlopen. Het zijn eerder eenvoudige dingen die je de stuipen op het lijf jagen, bv. mensen die ronddwalen in een halfdonker huis, bezoekers die angstwekkende voorspellingen doen, voetstappen die weerklinken terwijl er niemand te zien is, criminele types die ’s nachts ronddwalen op straat e.d. Allemaal vorm die echter perfect te genieten valt zonder inhoud. Dat zit hem zo: waar films meestal worden uitgewerkt zoals een boek, beantwoorden de films van David Lynch eerder aan het concept van een schilderij. Net als bij een schilderij worden diverse beeldelementen samengesmeed tot een visueel interessant geheel dat je als kijker vooral moet aanvoelen i.p.v. het te willen verklaren. Ik was dan ook niet verbaasd toen ik in het boek Lynch on Lynch van Chris Rodley las dat Lynch ook schilderijen maakt en ooit zelfs als schilder is begonnen. Zijn huidig werk past mooi bij zijn films. Titels als Suddenly My House Became a Tree of Sores en Shadow of a Twisted Hand Across My House (foto) geven aan dat het ook in zijn schilderijen over nachtmerries gaat. Hij gebruikt heel veel zwarte verf, in zijn werken zit bijna geen kleur. Zelf zegt hij dat dit het weinige licht in zijn schilderijen beter tot zijn recht doet komen. Hetzelfde principe van juxtapositie wordt toegepast in de cinema, om een geweldscène meer impact te geven toon je bv. beter eerst een harmonisch familietafereel. Lynch doet dat soort dingen onbewust, hij zegt dat hij noch van schilderkunst noch van cinema veel afweet. Maar dat hij het allemaal wel goed aanvoelt is duidelijk. Interessant is dat hij gemengde gevoelens heeft m.b.t. het tonen van zijn werk. Ook hij heeft nl. al ondervonden dat niet iedereen even enthousiast is over wat hij maakt. Als je het voor het geld doet vertellen de verkoopcijfers genoeg, maar in het andere geval zal je altijd blijven twijfelen. In het boek vertelt hij ook iets over zijn werkmethode. Die is gestoeld op het principe van actie-reactie. Hij begint met iets waaruit dan iets anders voortkomt en probeert daarbij zo min mogelijk in de weg te lopen. Een beetje het principe van l'écriture automatique dat door de surrealisten werd toegepast. Zijn favoriete schilders zijn nochtans geen surrealisten, hij noemt Francis Bacon voor zijn suggestieve werken en Edward Hopper voor zijn cinematografische kwaliteiten. Leuk is tenslotte dat Lynch verwijst naar een boek over schilderkunst dat hem sterk heeft beïnvloed. Het gaat over The Art Spirit van Robert Henri. Zou daar de sleutel tot het kunstenaarschap in te vinden zijn?