Schone Liekens duren wel lang

Nochtans, echt mooi kan je de schilderijen van Tom Liekens niet noemen. Ze zijn wat naïef geschilderd, er zitten soms afzichtelijke decoratieve elementen in, ze komen in hun geheel nogal kitscherig over, er zit dikwijls een lelijke rand aan het werk, sommige elementen lijken willekeurig op het doek gekleefd, picturale en grafische elementen worden roekeloos dooreen gemengd enzovoort. Maar hij doet dat met zo'n zelfverzekerdheid, zo vlot en met zoveel panache dat het juist mooi wordt. De doeken die ik eerder al op Pushing the Canvas zag en in het MUHKA en nu in de Bains Connective overtuigen alleen al door hun afmetingen (makkelijk 2 op 3 meter), een flauw truukje misschien maar het werkt wel. Ze zijn verder goed gevuld, ik bedoel: er is wel wat op te zien. Je kan zelfs spreken van een Horror Vacui, à la Jeroen Bosh. We zien uitvergrote plastic dierenfiguurtjes, sleden achtervolgd door meutes wolven, gebouwen die veel weg hebben van peperkoeken huizen, kuddes zebra's aan een drinkplaats, als knuffelbeest verklede mensen (met de kop afgezet), jagers poserend bij hun prooi, een caravan, vliegende vissen, het vlot van Thor Heyerdal etc. Je blijft kijken. Al deze elementen staan meestal nogal verspreid in het landschap. Dat landschap is Discovery Channel, maar dan sterk overdreven. Donkere bossen, bliksemschichten, sneeuwlandschappen, een wilde zee, zonsondergangen. Dat alles in felle transparante kleuren in sterk contrast geplaatst met donkere grafische vormen van bomen en bergen. Een beetje de aanpak van Peter Doig, met eenzelfde levendig plastisch resultaat als gevolg. Het geheel wordt dikwijls nog aaneengesmeed door de aanwezigheid van pure decoratie, bv. een barok behangpatroon. Of door een boord rond het tafereel. Het eindresultaat doet denken aan de fabriekschilderijtjes die je op de rommelmarkt aantreft. Pastorale taferelen gemaakt volgens geijkte formules met bergjes en boompjes en beekjes en diertjes en bruggetjes, volledig gecomposeerd. Alleen: hier wordt dit grotesk uitvergroot en krijgt het beeld wat scherpe randjes bv. door de aanwezigheid van dode dieren of de grimmige koloniale scènes. De schilder wist ons vertellen dat hij zich o.a. op kitscherige wandtapijtjes heeft geïnspireerd. Vandaar ook de randen en de decoratieve elementen en misschien ook wel de afmetingen. Het schilderij als wandtapijt, de schilder als beeldwever (Tom Tom Tapis). De werken zijn op inhoudelijk vlak al bijna even sentimenteel als het Huilend Zigeunermeisje of de Trieste Harlekijn. Wie verslond als kind geen boeken over de grote ontdekkingen of de zeeroverij of de dieren in Afrika? Je moet als schilder toch over enige durf beschikken om op dergelijke cliché thema's voort te gaan en daar dan een overeenkomstig kitscherige schilderstijl bij te hanteren. Geen probleem als je het dan meteen groots aanpakt, en dat doet Tom Liekens. Zoals alle leerlingen van Fred Bervoets trouwens (en Bervoets zelf). Denk maar aan Kati Heck met haar megalomane werken vol referenties naar de hedendaagse Duitse low culture (bier en kebap). Of Koen Van Den Broeck met zijn extreem uitgepuurde landschappen die slechts uit schaduwen en wegmarkeringen bestaan. Of Nick Andrews met zijn nieuw expressionisme met waanzinnige kleurschema's. Want onderschat deze schilders niet: het is helemaal geen toeval dat hun schilderijen eruit zien zoals ze eruit zien. In Actionfields kon ik de vele voorstudies (in aquarelvorm) zien die Liekens voor zijn schilderijen maakt. De beoogde effecten worden nauwgezet voorbereid, de kijker wordt er met voorbedachte rade ingeluisd. Het zijn alleen schilders met visie die zoiets kunnen, de goeie ouwe Pépé Rubens achterna.