Vincent Van Gogh leeft!

Vincent Van Gogh leeft en hij heet Sam Dillemans. Dat is toch mijn conclusie na het zien van de documentaire "Sam Dillemans, de waanzin van het detail". Oké, hij heeft zijn beide oren nog. En zijn schilderijen zien er niet helemaal hetzelfde uit. Maar je kan je geen beter vertegenwoordiger van Van Gogh's erfgoed indenken dan Dillemans. Net als van Gogh is hij verslaafd aan verf. Hij smeert die even dik uit als Van Gogh dat deed, bereikt dezelfde variatie in borstelstreken, weet op dezelfde manier de verf ten dienste te stellen van het onderwerp. De kleuren zijn wel donkerder, Dillemans woont dan ook niet in Zuid-Frankrijk maar in Borgerhout. Ook kiest hij andere onderwerpen, het landschap komt bij hem bijvoorbeeld niet aan bod. Momenteel maakt hij schilderijen over boksers, niet zo verwonderlijk omdat hij zelf bokst. Slecht voor de handen als je het mij vraagt. Heeft Dillemans dezelfde neiging tot zelfdestructie als Van Gogh? Om terug te komen op de onderwerpen waarover Dillemans schildert: hij heeft wel dezelfde fascinatie voor het (zelf)portret als Van Gogh. We zien in de uitzending een massa zelfportretten. Hij maakt er zelfs één live, erg interessant om zien.
En er zijn nog overeenkomsten met Van Gogh. Parallellen in levenswijze, die de programmamakers maar al te gretig etaleren. Hoe Dillemans enkel leeft voor het schilderen, hoe gepassioneerd hij erover kan praten. Hoe hij zich afzondert van de wereld, welke ascetische levensstijl hij handhaaft. Hoe hij blijft doorwroeten op een schilderij of onderwerp, werkelijk het onderste uit de kan wil halen. Zijn afkeer voor middelmatige schilders. Zijn bewondering voor grote meesters als Rubens wiens genie hij nederig erkent, maar wiens meesterschap hij niettemin nastreeft. Kortom: alle cliché's over het kunstenaarschap passeren de revue. Alle cliché's die met een sterk merk als Van Gogh doorgaans geassocieerd worden. Gemeenplaatsen die erg gesmaakt worden door mensen die de actuele schilderkunst niet van nabij volgen. Die niet weten dat de schilderkunst ondertussen een paar lichtjaren verder zit. Eigenlijk is Dillemans een neoconservatief schilder. Was het niet de curator van Documenta die zich afvroeg of de modernen (Picasso, Van Gogh etc.) niet de nieuwe antieken zijn?
Het succes van de documentaire bewijst dat het doorsnee publiek niet echt mee is en dat wellicht ook nooit zal zijn. En typisch voor TV reflecteert het de smaak van het publiek. De galerijhouder van Dillemans, Adriaan Van Raemdonck van de Zwarte Panter, mag zich in de handen wrijven. Een betere promotiefilm had hij zich niet kunnen wensen. Al jaren gokt hij op schilders die het romantische beeld van de getormenteerde kunstenaar uitdragen in hun werk en hun leven. Denken we maar aan Fred Bervoets, de schilder-dronkeman met het erg expressieve werk en bijpassend bohémien leven. Of Jan Cox, de schilder van Griekse mythologie die zijn eigen mythe versterkte door zelfmoord te plegen. Tegelijk met de documentaire komt van Dillemans ook een boek uit bij uitgeverij Ludion. Dillemans is gelanceerd! Als Dillemans even vooruitstrevend zou geweest zijn als Van Gogh in zijn tijd, zou dit succes hem zeker niet te beurt gevallen zijn. Of is iedereen vergeten dat Van Gogh zich in complete armoede uiteindelijk het leven benam?
In de documentaire hangt Sam Dillemans een erg negatief beeld op van de amateurkunstenaar. Het is ironisch genoeg tijdens een bokstraining dat hij zo naar de amateurkunsten uithaalt. Deels slaat hij wel raak natuurlijk. Het is werkelijk zo dat de lat in het avondonderwijs doorgaans veel te laag ligt. Dat er dikwijls zonder enige notie van de kunstgeschiedenis wordt gewerkt. Dat het voor velen om bezigheidstherapie gaat. Dat het maken van een expositie tegenwoordiger makkelijker is dan het maken van een goed schilderij. Maar, er worden recent echt wel inspanningen gedaan om het niveau op te drijven. Denken we alleen al aan de vele vormingsinitiatieven van Kunstwerkt, een vzw die zich richt op het begeleiden van de amateurkunstenaar. Er zijn wel degelijk niet-professionele kunstenaars die het schilderen heel ernstig opvatten. Zonder dat ze daar direct hun job voor opgeven of hun kinderen in de steek laten. Over een zee van tijd beschikken zoals Dillemans is trouwens geen garantie op goed werk. Er zijn nog andere format's voor een schildersleven dan dat van Van Gogh!